İNKILAP TARİHİNE GİRİŞ

XIX. YÜZYIL SONLARI VE XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ                    

*XIX yüzyılın ortalarından , itibaren demokratikleşme adımları atılmıştır.

*Yönetim alanında önemli ıslahatlar yapılmıştır.

*Sened-i İttifak ile padişahın yetkileri ilk kez sınırlandırılmıştır.

*Tanzimat Fermanı ile ilk kez anayasal sürece geçiş adımı atılmıştır.

*Milliyetçilik fikirlerine karşı Osmanlıcılık fikir akımı desteklenmiştir.

*Islahat Fermanı ile azınlıklara sosyo-kültürel haklar verilmiştir.

*Meşrutiyetin ilanı ile ilk kez Anayasal süreç başlatılırken halk yönetime katılmıştır.

*Egemenlik anlayışı ilk kez değişmiştir.(Meşrutiyet)

*Avrupa’ya eğitim amacıyla giden öğrencilerle yeni bir aydın kitle

ortaya çıkmıştır.

*Avrupa’da görülen Sanayi İnkılabına karşı Loncalar varlığını uzun süre koruyamadı.

*Sanayileşmiş ülkelerin ham madde arayışı Trablusgarp ve I. Dünya savaşlarının temel nedenleri oldu.

*Osmanlı Alman yakınlaşması başlarken (Berlin Ant) İngiltere Rusya’yı Balkan siyasetinde destekledi (Reval Görüşmeleri).

*II.Meşrutiyet ile birlikte çok partili siyasi hayat başladı.

*Duyun-u Umumiye kurulurken (1881) Osmanlı aslında ekonomik   bağımsızlığını kaybetti.

*Balkan Savaşları sonunda  Balkan ve Ege hakimiyeti kaybedildi.

*Osmanlı Devleti, I.Dünya  Savaşı sonunda imzalanan Mondros Mütarekesi ile Fiilen, Mudanya Mütarekesi ile Hukuken ve Saltanatın kaldırılması ile de resmen sona ermiştir.

İNKILAP TARİHİ İLE İLGİLİ KAVRAMLAR

İnkılap: Siyasi ve sosyal alanda köklü ve ileriye dönük değişimlerdir.

Islahat: Mevcut düzenin devamı için bozulan kurumların yeniden düzenlenmesidir.

Darbe: Anayasal bir kurumun yönetimi zorla ele geçirmesidir.

İhtilal: Mevcut rejime karşı halk ayaklanmasıdır.

İrtica: Mevcut düzeni  yıkıp  eski düzeni geri getirme girişimidir.

Egemenlik: Karar verme  ve yönetme yetkisidir.

Ulusal Bağımsızlık:( Milliyetçilik)Emperyalizme-sömürgeciliğe karşı mücadele-dir.

Ulusal Egemenlik:(Cumhuriyetçilik). Egemenlik yetkisinin halka ait olmasıdır.

Monarşi: Yönetimin tek kişinin yetkisinde toplanmasıdır.

Meşrutiyet: Ülke yönetiminde hükümdar ile birlikte meclisin etkili olmasıdır.

Resmen Tanıma :Yeni bir devlet veya hükümetin resmi bir açıklama ile başka bir devlet tarafından tanınmasıdır.

Hukuken Tanıma: Bir devlet adına resmi bir yetkilinin bir başka devlet yetkilisi ile görüşmesidir.

Fiilen sona erme:Bir devletin topraklarının işgale uğraması, egemenlik haklarını kullanamama veya devlet başkanının tutsak durumuna düşmesidir.

Hukuken Sona erme:Bir devletin var olduğunu gösteren başkent, devlet başka-nı  ve  hükümet gibi kurumların sona ermesi ve uluslararası tanınmamasıdır.

II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ(1908-1918)

İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeleri;

-Devletin dağılmasını engellemek,

-Batılıların içişlerimize karışmasını engellemek,

-Hürriyet ve demokrasiyi geri getirmek amacıyla; II. Abdulhamit’ten  meclisin yeniden açılıp  anayasanın da daha özgürlükçü yönleriyle yürürlüğe konmasını istediler. İsteklerinin kabulü için de Makedonya’da isyan çıkardılar. Gelişmeler karşısında  II. Abdulhamit yeniden meşrutiyete geçilmesi için Mebusan Meclisi seçimlerini onayladı. 17 Aralık 1908’de ki seçimlerin ardından 256 Mebus ile Meclis-i Mebusan açıldı.

-II.Meşrutiyetin ilanında etkili olan dış gelişme Reval görüşmeleridir.

Reval Görüşmeleri(1908) . Osmanlı-Alman yakınlaşmasına karşı İngiltere ile Rusya’nın yakınlaşmasıdır. Ruslar Panslavizm siyasetinde özgür kalmışlardır.

Bu dönemde ülkedeki karışıklıklar sırasında;

-Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti,

-Avusturya-Macaristan, Bosna-Hersek’i ilhak etti,

-Yunanistan,  Girit’i topraklarına kattı.

               

 31 MART AYAKLANMASI (13 NİSAN 1909)

Meşrutiyetin ilanından sonra meşrutiyeti destekleyenlerin karşısında meşruti-yete karşı  olanlar da  teşkilatlandı. Siyasi partiler  (Ahrar gibi)  kurup gazeteler (Volkan, Serbesti  gazeteleri gibi) çıkardılar. Hasan Fehmi meşrutiyeti eleştiren yazılar yazdı. İttihatçıların meşrutiyeti korumak için İstanbul’a getirdikleri  Avcı taburları asayişsizlik olayları çıkardı. Hasan Fehmi’nin de öldürülmesi  olayları artırdı. Olayları çıkaranlar   Meşrutiyetten vazgeçilip eski düzene geri dönülme-sini  istediler.  (İRTİCA)  İttihat ve  Terakki  mensupları  olayları  bastırmak için Selanik’te hazırlanan Hareket Ordusunu İstanbul’a getirdiler. Mahmut Şevket Paşa komutasındaki ordunun kurmay subaylığını Mustafa Kemal yaptı. Ordu is-yanı bastırdı. Sorumlular sert şekilde cezalandırıldı.

    *Meclis olaylarda rolü olduğu gerekçesiyle  II. Abdulhamit’i tahttan indirdi. (Meclis tarafından tahttan indirilen tek padişah). Yerine V. Mehmet Reşat  tahta geçti(1909-1918).

  *Mustafa Kemal ilk tarihi  olayda karşımıza çıkmıştır.

  *Ordu yenilikleri korumuştur.

   *Osmanlı tarihinde görülen ilk İRTİCAİ olaydır.

 NOT: 31 Mart Vakası, Şeyh Sait ve Menemen Olaylarının ortak yönü mevcut düzeni yıkıp eski düzeni geri getirme girişimleridir (İrtica).

II.Meşrutiyet Anayasasında şu değişiklikler yapıldı.

-Padişahın sürgün yetkisi kaldırıldı.

-Hükümet meclise karşı sorumlu hale getirildi.

-Siyasi parti ve dernekler kuruldu.

-Basında sansür kaldırıldı.

-Kızlar için Yüksek  öğrenim okulları açıldı.

-Padişahın meclisi açma-kapatma yetkisi elinden alındı.

UYARI: Türk tarihinde ilk çok partili dönem başlamıştır