İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI

MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI

MEZOPOTAMYA NERESİDİR? Güney Anadolu’dan başlayan Basra Körfezinde sona eren Fırat ve Dicle Nehirleri  arasındaki bölgeye denir.

Bağdat’ın aşağısına Aşağı Mezopotamya Bağdat’ın kuzeyinde kalan kısmına Yukarı Mezopotamya denir. Bu isimlendirmede nehrin akış yönü esas alınmıştır.

MEZOPOTAMYA UYGARLIĞINI  HANGİ TOPLUMLAR OLUŞTURMUŞTUR? 

Sümer, Akad, Asur, Elam ve Babiller oluşturmuştur.

MEZOPOTAMYA’DAN GÜNÜMÜZE KADAR ESER ULAŞMAMASININ NEDENİ NEDİR?  

Bölgenin çok sık istilaya uğraması, ayrıca yapılarda taş yerine ağırlıklı olarak kerpiç malzemenin kullanılmış olmasıdır.

SÜMERLERİN UYGARLIĞA KATKISI NELERDİR?

-Sümerler M.Ö.4000 lerde  Orta Asya’dan  Mezopotamya’ya  gelerek Ur,Lagaş, Urnamu  gibi şehir devletlerini kurdular.Şehirlerini Ziggurat tapınaklarının çevresine kurdular.

-M.Ö.3500-3200 lerde çivi yazısını buldular. Tarih devirlerini başlattılar.

-Matematiksel işlemler olan çarpma, bölmeyi, alan hacim ölçülerini, ikinci, üçüncü derece denklemler ile dairenin 360 dereceye bölünmesi işlemlerini de yaptılar.

-Sümer krallarından Urgakina ilk yazılı kanunları hazırladı.

-Ay yılı takvimini 354  gün olarak hesapladılar.

-Gılgamış Destanı, Tufan Menkıbesi , Yaradılış Manzumesi Sümerlere aittir

 AKADLAR’IN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

-Tarihte bilinen ilk imparatorluktur.

        

BABİLLERİN EN ÖNEMLİ ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

-Hammurabi en ünlü hükümdarlarıdır.

-Mezopotamya’da yaygın olan  rahip-kral anlayışını terk  eden Hammurabi , gücünü ordudan alan  mutlak krallık anlayışını benimsemiştir.(  Laik esaslara dayanır.)

-Temelini Sümer yasalarına dayandırdığı ilk anayasayı hazırladılar. Kanunları Sümerlerin aksine   sert olup  “kısasa kısas”  esasına dayanır.

-Babilin Asma bahçeleri ve Babil Kulesi  diğer önemli eserlerdir.

            ASURLULARIN ANADOLU VE BÖLGE UYGARLIĞINA KATKILARI NELERDİR?

-Başkentleri Ninova’dır. Kral Yolu’nun  Doğu Anadolu bölümünü yaptılar . Mezopotamya ile  Anadolu arasında ticareti yürüttüler.  Kayseri’de  (Kültepe-Kaniş)  kurdukları Karum adı verilen ticaret merkezinde  ilk yazılı tabletlere rastlanmıştır. Anadolu’ya  yazıyı taşıyıp Anadolu’da tarih devirlerini başlattılar. ( Anadolu Mö.1800lerde  Tunç devrini yaşarken)

-İlk arşivcilik faaliyetlerini başlattılar.

-Kanunları Kısasa-kısas anlayışına dayanır.

ELAMLAR?

Aslında Mezopotamya toplumu değildir. Ancak kültürlerinin birçok kısmında  Mezopotamya’nın izine rastlanır.  Süs eşyası  ve takı alanında ilerlemeler kaydetmiştir. Merkezleri Sus şehridir.

MEZOPOTAMYA’DA İNANÇ, çok tanrılı olup güçlü bir ahiret anlayışına rastlanmaz, mezar geleneği yoktur.

ANADOLU UYGARLIKLARI

Anadolu elverişli iklimi ve uygun coğrafyası nedeniyle Eski Kaba Taş devrinden itibaren uygarlık merkezi olmuştur. Bir çok toplumun katkısı ile oluşturulmuş SENTEZ bir uygarlıktır.

Anadolu’nun Tarih Öncesi Uygarlık Merkezleri:

-Eski Taş Devri (Paleolitik) M.Ö.600.000-10.000) Karain, Beldibi, (Antalya)

Baradiz(Burdur),Macunçay(Ankara),Tekkeköy(Samsun)

-Cilalı Taş Devri(Neolitik) M.Ö.8.000-5.500 Çayönü(Diyarbakır), Sakçagözü(Gaziantep), Çatalhöyük(Konya)

-Maden Devri M.Ö.5.500-2.500   Truva (Çanakkale), Beycesultan(Denizli), Hacılar(Burdur), Alişar(Yozgat), Alacahöyük(Çorum)

İLK ÇAĞ  ANADOLU UYGARLIĞI  HANGİ TOPLUMLARIN KATKISIYLA  OLUŞTURULMUŞTUR?

Hititler, Frigler, İyonlar,Lidyalılar ve Urartular oluşturmuştur.

HİTİTLER’İN ANADOLU UYGARLIĞINA KATKISI  NEDİR?

M.Ö.1.800-M.Ö.700 Kafkaslardan Anadolu’ya gelip Hattuşaş(Boğazköy-Çorum) merkez olarak devlet kurup Anadolu siyasi tarihini başlatmışlardır.

-Çağdaşı toplumlara göre son derece uygar bir toplumdur.

-Devletin başında başrahip, başkomutan ve başyargıç sıfatını taşıyan hükümdar bulunurdu.  İlk dönmelerde ülke hanedanın ortak malı anlayışını benimsemişlerdir(veraset). Telepinuş  veliahtı belirleme hakkını getirmiştir.

-Pankuş meclisi hükümdar atama ve yetkilerin sınırlandırılmasında etkin rol oynamıştır.(Meşruti Monarşi)

-Sümer kanunlarından da yararlanıp ilk Medeni Kanunu hazırladılar.

-Ayrıca Tavananna denilen hükümdar eşlerinin siyasi yetkilerinin olması Kadın haklarına önem verdiklerinin ayrıca kanıtı niteliğindedir.

-Siyasi tarihlerinin en önemli olayı şüphesis Kadeş antlaşmasıdır. Mısırlılar ile Suriye için yaptıkları savaş sonunda imzaladılar (İlk yazılı antlaşmadır.)

-Anal adını verdikleri yıllıkları ilk tarafsız tarih yazıcılığının başlangıcı sayılır.(Tanrılara hesap verilir)

-Resim yazısı olan Hiyeroglifi  ve sonrada Çivi yazısını kullanmışlardır.

-İvriz ve Yazılıkaya Kabartmalarını yaptılar.

-Osmanlıdaki tımar-ikta sistemine benzeyen sistemi ilk kez Hititler uygulamıştır.

-Son derece hoşgörülü bir toplum olarak ele geçirdikleri toplumların diline ve inancına karışmamışlardır bu  nedenle bu dönemde Anadolu’ya Bin Tanrı İli denmiştir.Asur ve sonra da Pers hakimiyetine girmişlerdir.

FRİGYALILAR’IN EN ÖNEMLİ ÖZELLİKLERİ NELERDİR?

M.Ö.800-M.Ö600

-Boğazlar üzerinden Sakarya vadisine geçerek merkezi GORDİON (Polatlı) olarak kurulmuştur.

-Midas en ünlü hükümdarlarıdır.

-Tarım  ağırlıklı bir toplumdur. En ağır ceza tarıma zarar verenlere uygulanırdı.  

-Saban  kıran öküz                                                                                                                                   kesenin cezası ölümdür.  

Hükümdarları tabiat tanrıçası    KİBELE’DİR.

-TAPATES denilen keçi kılından kilimleri ünlüdür.                                                                           

-Fabl  masallarının öncüsü sayılırlar.

-Kaya mimarisi gelişmiştir.                                                                                             

- Kimmerler tarafından yıkılmışlardır.