21 Ekim 2013 Pazartesi
8.sınıf DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ
SORU1 İslam ahlakının temeli İslam dinidir.
İslamiyetin iki önemli kaynağı vardır. Bunların birincisi ……………….. ve ikinci önemli kaynak Hz Muhammet’in
………………….dir. Peygamberimiz hadislerinde
“ben güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim” ve “sizin en hayırlınız
ahlakı güzel olanınızdır” buyurmuştur.
Yukarıdaki paragrafın doğru tamamlanması için
boşluklara aşağıdakilerden hangileri
getirilmelidir?
A) Sünnet-Kıyas
B) Kur’an-ı Kerim-Sünnet
C) Kur’an-ı Kerim-Namaz
D) İbadet-Sözleri
SORU 2 :
Aşağıdakilerden hangisi kurban edilecek hayvanlarda aranacak niteliklerden biri
değildir?
A) Sağlıklı olması
B) Azalarının tam olması
C) Süt dişlerinin değişmemiş olması
D) Cinsine göre gereken yaşı doldurmuş
olması
SORU 3:
Büyükbaş hayvanların kurban edilmesinde ortak sayısı en fazla kaç kişi
olabilir?
A) 1 B) 3 C) 5 D)7
SORU4:
Aşağıdakilerden hangisi hac sırasında
Merve ile Safa tepeleri arasında yedi defa gidip gelmeye verilen isimdir?
A) Sa’y B)Vakfe C)Tavaf D)Şavt
SORU 5:
Büyüklere hürmet ve saygı küçüklere düşkünlere şefkat ve merhamet, özellikle
aile arasındaki fertlere iyi muamele etmek İslamın esaslarındandır.
Bu temel anlayış;
I.toplumsal kaynaşmaya,
II.akrabalık
ilişkisinin gelişmesine,
III.devlete
bağlılığın artmasına,
Toplumsal
alanda hangilerinin gelişimine katkı sağladığı söylenebilir?
A)Yalnız
I
B)Yalnız III
C)I ve
II D)I ve III
SORU 6: Adap
ahlak, edep ve nezaket kuralıdır. Birini ziyafete davet etmek manasını ifade
eden edep, islamın güzel saydığı, söz ve davranışlardandır. Bu itibarla edep,
insanların kendisine davet olunan bilumum hayır, zerafet, usluluk ve güzel
ahlak demektir.
Buna göre; aşağıdakilerden hangisi ahlak
kuralları arasında gösterilemez?
A) Komşusunun ihtiyacını karşılamak
B) Düşkün insanlara yardım etmek
C) Engelli bir arkadaşımıza yardım etmek
D) Kanunların belirlediği şartlarda oy kullanmak
SORU 7:
----------------------------------------------------------------------------------.
KİBİR GIYBET HASET İFTİRA
I II III IV
“İnsanları
küçümseyip yüz çevirme, yeryüzünde böbürlenerek yürüme, şüphe yok ki Allah
kendini beğenip, böbürlenen kimseleri sevmez”. Yukarıdaki ayetle yasaklanan davranış tabloda kaç numaralı bölümde
gösterilmiştir?
A) I B)II C)III D)IV
SORU 8: Hac
ibadeti sırasında ihrama giren kişi için aşağıdakilerden hangisi yasaklanmamıştır?
A) Saç ve sakal kesmek
B) Koku sürmek
C) Tırnak kesmek
D) Hemcinsleriyle el sıkışmak
SORU9:
Aşağıdaki kavramlardan hangisi hac ile ilgili değildir?
A)İhram B) Tevekkül C)Sa’y D)Vakfe
SORU 9:
Aşağıda dört büyük melek ile görevleri verilmiştir. Hangi meleğin görevi doğru
verilmemiştir?
A)Cebrail:
Allah’tan vahiy getiren melektir.
B)Mikail:
Evrendeki tabiat olayları ve canlıların rızıkları ile görevlendirilen melektir.
C)İsrafil:
Yagmur ve kar gibi tabiat olaylarını düzenleyen melektir.
D)Azrail: Canlıların
ruhlarını almakla görevlendirilmiş melektir.
SORU
10: I. İlahi kaynaklıdırlar.
II.Kutsal kitapları vardır.
III.Vahiy yoluyla
peygamberlere iletilmişlerdir.
IV.Kutsal kitaplar arapça yazılmıştır.
İlahi
dinlerle ilgili verilen bilgilerden hangisi doğru değildir?
A) I B) II C) III D)IV
ATATÜRK’TE BİR ZAMANLAR ÇOCUKTU
Mustafa Kemal, 1881 yılında Selanik’te Koca Kasım Paşa Mahallesi , Islahhane Caddesi üzerinde bulunan evde dünyaya geldi. Babası Ali Rıza Bey, ölen kardeşinin ismini yeni doğan oğluna verdi: MUSTAFA.
MUSTAFA KEMAL’İN ASKERLİK HAYATI
Mustafa Kemal, 1881 yılında Selanik’te Koca Kasım Paşa Mahallesi , Islahhane Caddesi üzerinde bulunan evde dünyaya geldi. Babası Ali Rıza Bey, ölen kardeşinin ismini yeni doğan oğluna verdi: MUSTAFA.
Bazı bilgilere göre annesi Zübeyde
Hanım oğlunu erbain soğukları sırasında doğurduğunu, tarihin de 23 Aralık
olabileceğini belirtmiştir. Miladi takvime göre
de 4 Ocak 1881 olma ihtimali yüksektir. Ancak O doğum tarihini 19 Mayıs
1919 olarak kabul eder.
Baba tarafından dedesi Hafız Ahmet Efendi
XIV –XV. Yüzyıllarda Aydın’ın Söke
taraflarından Makedonya’ya iskan edilmiş
KOCACIK Yörüklerindendir. Annesi
Zübeyde Hanım ise; Konya’dan göç etmiş
Selanik yakınlarındaki Langaza Kasa-basına yerleşmiş eski bir Türk ailesinin
kızıdır. Milis subaylığı, Evkaf
katipliği ve kereste ticareti
yapan Ali Rıza Efendi, 1871 yılında Zübeyde Hanım ile evlendi.
Atatürk’ün beş kardeşinden dördü küçük
yaşta öldü. Sadece Makbule Boysan Atadan 1956’ya kadar yaşadı. Öteki
kardeşleri Fatma, Ahmet, Ömer ve
Naciye’dir. Mustafa Kemal’in doğduğu ev 1933’te cumhuriyetin 10.yılI
dolayısıyla Selanik
Belediyesi Türk-Yunan dostluğu ve Balkan
Konferansı’nın bir hatırası olarak müze haline getirildi.
ATATÜRK’ÜN
ÖĞRENİM HAYATI
Mustafa okul çağına gelince eğitimi, anne
ve babası arasında sorun haline gelldi. Geleneklerine
bağlı olan Zübeyde hanım oğlunun dini eğitim veren
Mahalle Mektebi’ne gitmesine ısrar etti. Ali Rıza
Bey ise tercihini ; yeni açılan modern
anlayışta eğitim veren Şemsi Efendi
Okulundan yana kullanmak ister. ( Şemsi Efendi, okulun kız bölümünü de
açan aydın görüşlü olan
kurucusudur.) Şemsi Efendiye hizmetlerinden dolayı 1873’te Mithat Paşa, Padişah
nişanı dahi vermişti.
Nihayet Mustafa önce Mahalle Mektebine sonra Şemsi Efendi okuluna devam etti.
Bu arada babası Ali Rıza Efendi, gümrük
memurluğundan istifa edip tuz ticretine girdi ancak zarar etti. Yakalandığı hastalıktan kurtulamayarak 1888’de vefat etti. Babasının ölümü üzerine annesi ile Langaza’daki
dayısının çiftliğine gitti. Ancak
annesi, Mustafa’nın eğitiminin aksaması endişesiyle Selanik’e geri döndü.
SELANİK ASKERİ
RÜŞTİYESİ (ORTAOKUL)
Mustafa, Selanik’te önce Mülkiye
mektebine kaydoldu. Arapça öğretmeni ile anlaşamayınca okuldan annesi
tarafından alındı. Annesi askerliğe
taraf olmadığı için askeri okul
sınavlarına gizlice girdi ve
kazandı. Annesi ise durumu kabul-lenmek
zorunda kaldı. 1893’te okula kayıt
yaptırdı. Matematik öğretmeni yüzbaşı
Mustafa Bey’in dikkatini çekti.
Öğretmeni bu zeki çocuğa “bilgi ve erdem bakımından olgunluk” anlamına gelen “Kemal”
adını verdi. O artık Mustafa Kemal’dir. Mustafa Kemal 1896’da,
Selanik Askeri Rüştiyesinden mezun oldu.
ASKERİ LİSE YILLARI (MANASTIR)
Manastır askeri İdadisi genç Mustafa Kemal için
dönüm noktası olabilirdi. Edebiyata merak sardı ancak iyi bir asker
olmak için edebiyat yerine yabancı dil öğrenmesi önerildi. Fransızca öğrenimine
ağırlık verirken vatan sevgisinin
ve bağımsızlık anlayışının gelişmesinde rol oynayan
Tarih öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfik Bey onu çok
etkiledi. Tarih sevgisi ölünceye kadar sürdü.Askeri liseden 1898’de mezun oldu.
HARBİYELİ MUSTAFA KEMAL(1283)
Mustafa
Kemal askeri liseden sonra İstanbul’a geldi.
Pangaltı’daki Harbiye mektebine
1283 numara ile kaydoldu. Arkadaşları arasında Ali Fuat (Cebesoy), Kazım Karabekir, Kazım (Özalp),
Ali Fethi (Okyar) bulunmaktadır.
HARBİYELİ Mustafa’yı, Namık Kemal, Mehmet Emin Yurdakul, Tevfik Fikret
etkilemiştir. Bu dönemde vatan, Türklük, millet, çağdaşlaşma gibi
kavramlarla içli dışlı ol-muştur. Mustafa
Kemal Harbiyeden 1905’te mezun olmuş ve
ilk görev yeri olarak Şam’a atanmıştır.
MUSTAFA KEMAL’İN ASKERLİK HAYATI
1902’de
Harp okulundan teğmen rütbesiyle mezun oldu
*1905’ te
Harp akademisinden Yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu. Şam’a atandı.
*1909’da 31 Mart
vakası çıkınca Hareket ordusu ile isyanı bastırdı.
*1911’de Trablusgarp Savaşı’na katıldı. (Derne- Tobruk
savunmaları)
*1912’Balkan Savaşlarında Çanakkale Gelibolu ve Bolayır’daki
boğaz müreddibesi komutanlığında
bulundu.
*1913’te Sofya Askeri Ateşeliğine atandı.
*1914’te I. Dünya Savaşında önce Çanakkale, sonrada Kafkas ve
Suriye cep-helerinde bulundu.
*1919’da İstanbul’dan Samsun’a 9. Ordu müfettişi olarak
görevlendirildi.
*21 Haziran 1919’da Amasya Genelgesi yayınlandıktan sonra 8
Temmuz’da askerlikten istifa etti.
*5Ağustos 1921’de Sakarya Savaşı için TBMM 3 aylığına
başkomutanlığa atadı.
*26 Ağustos 1922’de TBMM bu kez süresiz olarak başkomutanlığa
atadı.
* Askeri görevleri dışında 23 Nisan 1920’de TBMM başkanı , 29
Ekim 1923’te 1927’de,1931de,1935’te 4 kez cumhurbaşkanı seçildi.
İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ
TÜRK ADI: Türk adının manası değişik anlamlarla
ifade edilmiştir. Kaşgarlı Mahmut’a göre, olgunluk çağı; A. Wanberiye göre
“türemek”; Ziya Gökalp’e göre
töreli, kanun ve nizam sahibi
anlamlarına gelir.
*”Türk”
adına en eski dönemlerde; Çin, Pers
(İran), Bizans, Arap, Rus ve Hind kay-naklarında rastlanır. Bu durum Türklerin göçebe bir toplum olarak bir çok bölgede
yaşamış ve değişik kültürlerle etkileşim yaşadığını gösterir.
**Türk tarihinin
araştırılmasında genellikle ilk olarak yabancı kaynaklara başvurulur. Bunun nedeni; göçebe hayattan dolayı Türklerin yazıyı geç kullanmış olmasıdır.
**Hun-Çin
mücadelesinin temeli İpek yolu hakimiyetidir.
TÜRKLERİN ANA YURDU
Türklerin
ana yurdu Orta Asya’dır. Anayurdun sınırları,
doğuda Tanrı Dağları, batıda Hazar Denizi, kuzeyde Sibirya , ve güneyde
Hindikuş bölgesine kadar uzanır.
*Bölgenin
iklimi karasal olup geniş platolardan oluşur.
Orta Tarih Öncesi
Uygarlık Merkezleri
A)
ANAV : Orta Asya’nın en eski uygarlık merkezidir. Araştırmalar bu
uygarlık merkezinde kerpiçten evlerin yapılıp yerleşik hayatın başladığını göstermektedir.
B)
KELTEMİNAR: Amuderya deltası içindeki Orta Asya
kültürüdür
C)
AFANASYEVO: Türklerin en eski kültür merkezidir. Avcı ve
savaşçı bir yaşam hakimdir. Araştırmalar sonucu bulunan bakır eşyalar, çakmak taşından ok uçları
maden devrinin izlerini taşımaktadır.
D)
ANDRONOVA : Afanasyevo kültürünün en gelişmiş
halidir. Tunç ve altından eşyalara
rastlanır.
E)
KARASUK: Orta Asya’da ilk kez demirin işlendiği merkezdir.
F)
TAGAR: Orta Asya’daki en gelişmiş uygarlık merkezidir.İğne bilezik
ve küpelere rastlanmıştır.
TÜRKLERİN YAŞAM
TARZI:
Türklerin yaşam tarzı yarı göçebe (bozkır) dir. Topraklarının
tarıma yeterince elverişli olmaması, nehirlerin derin vadilerden akması ve bozkır iklimi hayvancılığa yönelmelerine
neden olmuştur. Sürülerine yeşil otlak bulma arayışı yarı-göçebe yaşam tarzını
ortaya çıkarmıştır.
TÜRK GÖÇLERİNİN
NEDENLERİ
-Çin baskısı ( bağımsızlık arzusu)
-Boylar
arası üstünlük mücadelesi
-Nüfus
artışı
-Bulaşıcı
hayvan hastalıkları
-Otlakların
daralması
-Yeni yurt
arayışı
Göçlerin
sonunda; - Türk kültürü Orta Asya dışına yayıldı.
-Yeni
kültürler ile etkileşim yaşandı.
-Türk kültürünün araştırılması zorlaştı.
-Bazı
Türk boyları benliğini kaybetti (asimile oldu).
İLK TÜRK TOPLULUKLARI VE DEVLETLERİ
İSKİTLER (SAKALAR): Tarihte bilinen ilk Türk
topluluğudur. M.Ö. 7. Yüzyılda Tanrı Dağları çevresinde yaşadılar.
-Atı ilk
evcilleştiren Türk topluluğudur.
-Kadın
savaşçılara sahiptirler. (Amazon)
-İlk Türk
Destanları olan Alp Er Tunga ve Şu destanları İskitlere aittir.
-Yakut
Türklerinin atalarıdırlar.
-Bir dönem
Tomris adlı kadın hükümdar tarafından yönetilmişlerdir.
-M.Ö. 2.
Yüzyılda zayıfladılar.
ASYA (BÜYÜK) HUN DEVLETİ (M.Ö.220- M.S 216)
KURUCUSU:
TEOMAN HAN
BAŞKENTİ : ÖTÜKEN
EN ÖNEMLİ
DESTANI: OĞUZ KAĞAN DESTANI
Orta
Asya’daki göçler sonunda Orta Asya’da kalan Türkler tarafından kuruldu.
*Bilinen ilk
Türk devletidir. Türkler ilk kez siyasi birlik kurarken Çin ile mücadele
edildi. Çin Hun akınlarını önlemek için yaklaşık 3000 km uzunluğundaki Çin
Seddini yaptı.
*En parlak
dönemi Mete han dönemidir.
-Ordusunu ilk kez “onluk” düzene göre
oluşturdu. Günümüz kara kuvvetlerinin düzenidir.
-Çin ile mücadele etti Çin başkentine kadar
ilerlemesine rağmen Çin’i sadece vergiye bağ-ladı ve Çin’e yerleşmedi.
(Türklerin asimile olmaması için)
-Mete han milliyetçi bir politika izleyip
vatan ve millet sevgisini ortaya
koymuştur.
Mete Han’dan
sonra Çin’e karşı hassas politika terk edildi Ki-ok ve sonra da Cün-çin dönem-lerinde Çin entrikaları devleti zayıflatmıştır. Devlet kuzey ve güney olarak
ikiye ayrılmıştır. Güney Hunları Çin bölgesinde sıkışıp kaldılar ancak Kuzey
Hunları batıya yönelerek Kavimler Göçüne neden olmuştur.
KAVİMLER GÖÇÜ VE SONUÇLARI (375)
Asya Hun Devleti’nin yıkılmasından
sonra Çin hakimiyetine girmek istemeyen Hun boy-larının batıya göçü sonucunda
oluşmuş olan göç dalgasıdır. Orta Asya’dan başlayıp Karade-niz’in kuzeyinden geçen Hun boyları Balkanlara
ulaşmışlardır. Göçler sırasında Ostrogotlar, Vizigotlar, Alanlar, Saksonlar,
Süevler, Vandallar, Franklar gibi birçok Avrupalı kavim bu göçlerden etkilenip
topraklarını kaybetmiş ve yeni yurt arayışına girmişlerdir.
Göçlerin
Sonunda;
-İlk Çağ
sona erdi, Orta Çağ başladı.
-Roma İmparatorluğu
ikiye ayrıldı(395)
-Batı Roma
İmparatorluğu yıkıldı(476)
-Feodalite
(derebeylik) ve skolastik düşünce ortaya çıktı.
-Bugünkü
Avrupa devletler tablosu oluştu.
-Orta Asya
Türk kültürü Avrupa’ya taşındı.
-Avrupa Hun
Devleti kuruldu.
AVRUPA HUN DEVLETİ (376-469)
Kurucu:
Balamir Han
Kurulduğu
yer: Macaristan-Etzelburg(Budapeşte)
Destanı:
Nibelungen Destanı (Hun-Burgont
çatışması)
-Hunlar
Balamir Han önderliğinde Balkanlara gelip Tuna nehri vadisinde Macaristan’a
yerleştiler ve Avrupa’daki ilk Türk devletini kurdular.
- Uldız Han döneminde Batı Roma üzerine yürünürken, Doğu Roma etkisiz hale
getirildi.
-Uldız’da sonra Karaton, Rua ve kardeşleri
Muncuk, Oktar ve Aybarsla yönetti.
-En
parlak dönemleri; Muncuk’un oğlu Attila (
Tanrının kırbacı) dönemidir. Bizans Margus ve Anatolius antlaşmaları ile
vergiye bağladı. Batı Roma üzerine de Roma ve Galya seferleri yapıldı sonuçsuz
kaldı (451). Ayrıca Anadolu’ya akınlar
yapmışlardır.
-Attila’nın asıl amacı; Sasanilere karşı bir
sefer olduğu için Galya seferinde Roma, karşısına ordu çıkaramadığı halde Papa
ile yaptığı görüşme sonunda ülkesine geri
döndü. Düğün günü çadırında ölü bulunmuştur.
-Attila’dan
sonra oğulları İlek, Dengizek ve İrnek devleti iyi yönetemedi, hakimiyetindeki
toplumların da ayaklanmasıyla yıkılan
(469) Hunlar zamanla asimile olmuşlardır.
AVRUPA’YA GÖÇ
EDEN ÖTEKİ TÜRK KAVİMLERİ
AVARLAR: Orta Asya’da Göktürkler tarafından devletleri
yıkıldıktan sonra Avrupa’ya göç ettiler.
İstanbul’u ilk kuşatan Türk devletidir. Franklar tarafından yıkıldılar.
(Kazan
Türkleri). Volga Bulgarları Balkanlara
gelip Hristiyan oldular. İstanbul’u
kuşatan ikinci Türk topluluğudur.
MACARLAR:
Peçeneklerin baskısıyla batıya gelip 1000 yıllarında hristiyan oldular.
PEÇENEKLER: En savaşçı Türk boyu olup
teşkilatçılık yeteneğinin gelişmemesi
nedeniyle devlet kuramamış Bizans
ordusunda ücretli asker olmuşlardır.
OĞUZLAR (UZ): Oğuz kabile demektir.
En kalabalık Türk boyudur. Orta Asya’da Oğuz Yabgu devleti yıkılınca Uz lar
batıya geldi hristiyan oldu. Orta Asya’da kalanlar Müslüman olup Selçukluları
ve Osmanlıları kurmuşlardır.
KIPÇAKLAR(Kumanlar):
Oğuzlarla mücadeleleri Dede Korkut hikayelerine konu oldu. Ruslarla savaşlarında onların Karadeniz’e inmelerini engellediler.
Peçenek ve Uzlar gibi Bizans ordusunda
ücretli asker oldular. Malazgirt savaşında Selçukluların tarafına geçtiler.
UYARI: Balkanlara gelen Türkler
sayılarının yetersiz olması ve hristiyanlığı da benimsedikleri için benliğini
kaybetmişlerdir (asimilasyon).
KÖKTÜRKLER(552-745)
Kurucu:
Bumin Han-İstemi Yabgu
Kurulduğu Yer: Ötüken
Destanı:
Ergenekon ve Bozkurt Destanı
Asya Hun Devleti yıkılınca bazı Türk
boyları batıya göç ederken Orta Asya’da kalanlar Çin ile uzun mücadelenin
ardından Ergenekon’a sığındılar. Ergenekon’dan
çıkınca Avar hakimi-yetinde bir
süre yaşadılar. Avarları yıkınca Ötüken’de (Kutlu Vatan) kurulmuşlardır.
-“Türk”
adıyla kurulan ilk Türk devletidir.
-Bumin Kağan
doğuyu yönetirken, kardeşi İstemi Yabgu batıyı yönetti.(İkili teşkilat) Batı,
doğuya tabi olmuştur. İstemi Yabgu
Sasanilerle İttifak yapıp Akhunları yıktı. Bizans ile de anlaşarak Sasanilerle
İpek yolu hakimiyeti için mücadele edip onları
zayıflatmışlardır.
-En parlak
dönemleri Mukan Kağan dönemidir.
-Orta
Asya’dan Bizans’a ilk elçiler bu dönemde gönderilmiştir.
- Çin
entrikaları sonucu devlet kuzey ve güney
olarak ikiye ayrılmış ve yaklaşık elli yıllık “Esaret dönemi” başlamıştır.
II. KÖKTÜRK (KUTLUK) DEVLETİ (680-745)
-Kutluk
Kağan tarafından Ötüken merkez olarak kurulmuştur.
-“Esaret
döneminde Çin’e karşı Kürşat İsyanları gibi
bir çok isyan çıktı. En son Kutluk Kağan’ın başlattığı isyan başarılı
olup Türkler bağımsızlığını kazanmıştır.
-Kutlu
Kağan, Kapgan Kağan dönemlerinde Çin baskı altına alınıp İpek yolu hakimiyeti
müca-delesi yapıldı.
-En parlak
dönemleri ise Bilge Kağan dönemi olmuştur. Kardeşi Kültigin Kağan ve vezir Yonyukuk ile birlikte
ülkeyi yönetti.
-Türk
tarihindeki en büyük hizmetleri Orhun Abidelerini bırakmaları olmuştur.
-Kutluk
devleti, Uygur ve Karluk saldırıları sonucu yıkılmışlardır.
UYGURLAR (745-840)
Kurucusu:
Kutluk Bilge Kül Kağan
Kurulduğu Yer:
Ötüken- Karabalgasun (Ordubalık)
Destanları:
Göç ve Türeyiş Destanları
-
Kutluk Devleti yıkılınca Orta
Asya’ya hakim oldular. Moyen-Çur
döneminde Kırgız, Karluk, Türgişleri kendilerine bağlayıp en parlak
dönemlerini yaşamışlardır.
-
Böğü Kağan zamanında; Maniheizm resmi
din oldu. Bu dinin ibadet için tapınak zorunlu-luğu yerleşik hayatı
başlatmıştır. Tarım ve ticaret gelişmiştir.
- Kendi adlarıyla bilinen Uygur alfabesini
geliştirmişlerdir (Milli benliği önemsemek).
-Mani inancındaki terimlere “Türkçe”
karşılık verdiler.
-Kağıt ve Matbaayı kullanıp, Fresko ve
minyatür sanatı ile de ilgilenmişlerdir.
-İlk Türkçe kitapları basmışlardır.
Anadolu’daki Orta Oyunu da Uygurlara aittir.
-Kıtlık ve salgın hastalıklarla zayıflayan Uygurlara, Kırgızlar son vermiştir.
ORTA ASYA’DA
KALAN ÖTEKİ TÜRK BOYLARI VE DEVLETLERİ
KARLUKLAR:
Talas Savaşında Müslüman Arapları destekleyip Orta Asya ve Türk
tarihinin sey-rini etkilemişlerdir. İslamiyeti ilk benimseyen Türk topluluğu
oldular.
KIRGIZLAR: Günümüze kadar aynı adla gelen tek Türk devletidir.
Uygurları yıkıp Ötüken’de kurulmuşlardır. Cengiz Han döneminde Moğol
hakimiyetine girdiler. Dünyanın en uzun des-tanı olan Manas destanı (500.000
beyit) Kırgızlara aittir. Yenisey
yazıtlarını bıraktılar.
HAZARLAR: Göktürklerin yıkılmasından sonra
Hazar Denizi çevresinde
kuruldular.Yöneticileri Museviliği
benimsemiştir. Ülkede başka dinlere de rastlanır. Dinsel hoşgörü hakimdir.
-Hz. Osman
zamanında İslam ordularını Kafkaslarda durdurdular.
TÜRGİŞLER:
Göktürkler yıkılınca bağımsızlıklarını kazandılar .Baga Tarkan kendi
adına para bastıran ilk Türk hükümdarı oldu. İlk Madeni parayı bastırdılar.
Maveraünnehir’de Emeviler zamanında İslam orduları ile mücadele etmişlerdir.
SİBİRLER (SABİRLER): Sibirya bölgesinde yaşayıp bölgeye
adını vermişlerdir. Hazarlar yıkmış-tır. Anadolu’ya akınlar yapmışlardır.
AKHUNLAR(EFTALİTLER)
Kavimler Göçü sırasında Ön Asya’ya yerleşmişlerdir.Göktürkler yıktı.
KİMEKLER:
VII. Yüzyılda Altay dağları
bölgesinde yaşadılar XI. Yüzyılda Kıpçaklara bağlandılar.
BAŞKIRTLAR
(BAŞKURTLAR): IV.-X. Yüzyıllar arasında Ural Dağları çevresinde
yaşadılar. Altın- Orda devleti hakimiyetine girmişlerdir.
İSLAM ÖNCESİ TÜRKLERDE KÜLTÜR VE UYGARLIK
DEVLET
YÖNETİMİ: Türk devletleri Oğuş (aile), Uruğ(Sülale),
Bod(boy), Budun(millet)= İl(devlet) esası ile kurulurdu.
-Ülke
hanedan ülkelerinin ortak malı sayılırdı(veraset).
-Devlet, boylar federasyonu tarzında
kurulurdu. Doğu-batı olarak yönetilirdi(İkili teşkilat).
Hükümdarın; orduya komuta etmek, töreyi
uygulamak, Adaletle hükmetmek, Toy düzenlemek, Halkın mutluluğunu sağlamak gibi
görevleri vardı.
Hükümdarın ; Taht(Örgin), Tuğ, sancak, davul
(nevbet), Sorguç(kotuz), Otağ(Çadır) gibi sembolleri mevcuttur.
-Hükümdar çocuklarına
Tigin-Tekin denirdi. Ataman denilen hocaları
eşliğinde eyaletlerde deneyim kazanması için görevlendirilirdi. Tiginlerin
tahta çıkmasında veraset, Boy beyleri ve kurultay kararı etkili olurdu.
-Türklerde
göçebe hayat ve özel mülkiyetin yaygın olmaması nedeniyle sınıflaşma
görülme-miştir.
-Hatun-Katun denilen hükümdar eşleri elçi
kabullerinde ve meclis toplantılarında bulunabilirdi (siyasi yetki).
-Kurultay; Toy-Kengeş; meclisinde
ülkenin sorunları görüşülüp karara bağlanırdı. Kurultayda hükümdar, hanedan
üyeleri, Hatun, ve boy beyleri bulunurdu.
UYARI: Kurultayın aldığı karara hükümdar uymuyorsa, Kurultay
danışma meclisi niteliğinde-dir. Kurultayda din adamlarının olmaması teokratik yapı olmadığını
gösterir.
HÜKÜMET VE
ÜYELERİ
AYUKİ:
(Hükümet), AYGUCİ(Başbakan-vezir), BUYRUK(bakan), ŞAD (Hanedan üyesi), TAMGACI
(Yazışmalardan sorumlu), TUDUN( Vali-vergi memuru) TARKAN(komutan), APA(sivil
yönetici).
11 Ekim 2013 Cuma
İNKILAP TARİHİNE GİRİŞ
XIX. YÜZYIL SONLARI VE XX. YÜZYIL BAŞLARINDA OSMANLI DEVLETİ
*XIX yüzyılın ortalarından
, itibaren demokratikleşme adımları atılmıştır.
*Yönetim
alanında önemli ıslahatlar yapılmıştır.
*Sened-i
İttifak ile padişahın yetkileri ilk kez sınırlandırılmıştır.
*Tanzimat
Fermanı ile ilk kez anayasal sürece geçiş adımı atılmıştır.
*Milliyetçilik
fikirlerine karşı Osmanlıcılık fikir akımı desteklenmiştir.
*Islahat
Fermanı ile azınlıklara
sosyo-kültürel haklar verilmiştir.
*Meşrutiyetin
ilanı ile ilk kez Anayasal süreç başlatılırken halk yönetime katılmıştır.
*Egemenlik anlayışı ilk kez değişmiştir.(Meşrutiyet)
*Avrupa’ya
eğitim amacıyla giden öğrencilerle yeni bir aydın kitle
ortaya
çıkmıştır.
*Avrupa’da
görülen Sanayi İnkılabına karşı Loncalar varlığını uzun süre koruyamadı.
*Sanayileşmiş
ülkelerin ham madde arayışı Trablusgarp ve I. Dünya savaşlarının temel
nedenleri oldu.
*Osmanlı
Alman yakınlaşması başlarken (Berlin Ant) İngiltere Rusya’yı Balkan siyasetinde
destekledi (Reval Görüşmeleri).
*II.Meşrutiyet
ile birlikte çok partili siyasi hayat başladı.
*Duyun-u
Umumiye kurulurken (1881) Osmanlı aslında ekonomik bağımsızlığını kaybetti.
*Balkan
Savaşları sonunda Balkan ve Ege
hakimiyeti kaybedildi.
*Osmanlı
Devleti, I.Dünya Savaşı sonunda
imzalanan Mondros Mütarekesi ile Fiilen,
Mudanya Mütarekesi ile Hukuken ve
Saltanatın kaldırılması ile de resmen
sona ermiştir.
İNKILAP TARİHİ İLE İLGİLİ KAVRAMLAR
İnkılap: Siyasi ve sosyal alanda köklü ve
ileriye dönük değişimlerdir.
Islahat: Mevcut düzenin devamı için bozulan
kurumların yeniden düzenlenmesidir.
Darbe: Anayasal bir kurumun yönetimi zorla
ele geçirmesidir.
İhtilal: Mevcut rejime karşı halk
ayaklanmasıdır.
İrtica: Mevcut düzeni yıkıp
eski düzeni geri getirme girişimidir.
Egemenlik: Karar verme ve yönetme yetkisidir.
Ulusal Bağımsızlık:(
Milliyetçilik)Emperyalizme-sömürgeciliğe karşı mücadele-dir.
Ulusal Egemenlik:(Cumhuriyetçilik).
Egemenlik yetkisinin halka ait olmasıdır.
Monarşi: Yönetimin tek kişinin yetkisinde
toplanmasıdır.
Meşrutiyet: Ülke yönetiminde hükümdar ile
birlikte meclisin etkili olmasıdır.
Resmen Tanıma
:Yeni bir devlet veya hükümetin resmi bir açıklama ile başka bir devlet
tarafından tanınmasıdır.
Hukuken Tanıma:
Bir devlet adına resmi bir yetkilinin bir başka devlet yetkilisi ile
görüşmesidir.
Fiilen sona
erme:Bir devletin topraklarının
işgale uğraması, egemenlik haklarını kullanamama veya devlet başkanının tutsak
durumuna düşmesidir.
Hukuken Sona
erme:Bir devletin var olduğunu
gösteren başkent, devlet başka-nı ve
hükümet gibi kurumların sona ermesi ve uluslararası tanınmamasıdır.
II. MEŞRUTİYET
DÖNEMİ(1908-1918)
İttihat ve
Terakki Cemiyeti üyeleri;
-Devletin
dağılmasını engellemek,
-Batılıların
içişlerimize karışmasını engellemek,
-Hürriyet ve
demokrasiyi geri getirmek amacıyla; II. Abdulhamit’ten meclisin yeniden açılıp anayasanın da daha özgürlükçü yönleriyle
yürürlüğe konmasını istediler. İsteklerinin kabulü için de Makedonya’da isyan
çıkardılar. Gelişmeler karşısında II.
Abdulhamit yeniden meşrutiyete geçilmesi için Mebusan Meclisi seçimlerini
onayladı. 17 Aralık 1908’de ki seçimlerin ardından 256 Mebus ile Meclis-i
Mebusan açıldı.
-II.Meşrutiyetin
ilanında etkili olan dış gelişme Reval görüşmeleridir.
Reval Görüşmeleri(1908) . Osmanlı-Alman yakınlaşmasına
karşı İngiltere ile Rusya’nın yakınlaşmasıdır. Ruslar Panslavizm siyasetinde
özgür kalmışlardır.
Bu dönemde
ülkedeki karışıklıklar sırasında;
-Bulgaristan
bağımsızlığını ilan etti,
-Avusturya-Macaristan,
Bosna-Hersek’i ilhak etti,
-Yunanistan, Girit’i topraklarına kattı.
31
MART AYAKLANMASI (13 NİSAN 1909)
Meşrutiyetin
ilanından sonra meşrutiyeti destekleyenlerin karşısında meşruti-yete karşı olanlar da teşkilatlandı. Siyasi partiler (Ahrar gibi) kurup gazeteler (Volkan, Serbesti gazeteleri gibi) çıkardılar. Hasan Fehmi
meşrutiyeti eleştiren yazılar yazdı. İttihatçıların meşrutiyeti korumak için
İstanbul’a getirdikleri Avcı taburları
asayişsizlik olayları çıkardı. Hasan Fehmi’nin de öldürülmesi olayları artırdı. Olayları çıkaranlar Meşrutiyetten vazgeçilip eski düzene geri
dönülme-sini istediler. (İRTİCA) İttihat ve Terakki mensupları olayları bastırmak için Selanik’te hazırlanan Hareket Ordusunu
İstanbul’a getirdiler. Mahmut Şevket Paşa komutasındaki ordunun kurmay
subaylığını Mustafa Kemal yaptı. Ordu is-yanı bastırdı. Sorumlular sert şekilde
cezalandırıldı.
*Meclis olaylarda rolü olduğu gerekçesiyle II. Abdulhamit’i tahttan indirdi. (Meclis
tarafından tahttan indirilen tek padişah). Yerine V. Mehmet Reşat tahta geçti(1909-1918).
*Mustafa Kemal ilk tarihi olayda karşımıza çıkmıştır.
*Ordu yenilikleri korumuştur.
*Osmanlı tarihinde görülen ilk İRTİCAİ olaydır.
NOT:
31 Mart Vakası, Şeyh Sait ve Menemen Olaylarının ortak yönü mevcut düzeni yıkıp
eski düzeni geri getirme girişimleridir (İrtica).
II.Meşrutiyet
Anayasasında şu değişiklikler
yapıldı.
-Padişahın
sürgün yetkisi kaldırıldı.
-Hükümet
meclise karşı sorumlu hale getirildi.
-Siyasi parti
ve dernekler kuruldu.
-Basında
sansür kaldırıldı.
-Kızlar için
Yüksek öğrenim okulları açıldı.
-Padişahın
meclisi açma-kapatma yetkisi elinden alındı.
UYARI: Türk tarihinde
ilk çok partili dönem başlamıştır
6 Ekim 2013 Pazar
KONU TESTLERİ
S1.
Mezopotamya toplumları bölgede yeterince taş malzeme olmadığı için yapılarında
kerpiç malzeme kullanmışlardır.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun neden
olduğu sonuçlardan biridir?
A) Ahiret
inancının olmaması
B) Ticaretin
gelişememesi
C) Şehir
devletleri tarzı yönetim anlayışının sürmesi
D)Günümüze
kadar kalıcı eser ulaşmaması
E)Çağdaşı
toplumlara göre uygarlıkta ilerlemeleri
S2. İlkçağ
uygarlıklarından ;
-Romalıların
oniki levha kanunları
-Fenikelilerin
22harfli harf alfabesi
-Mısırlıların
papirüsler
bıraktıkları görülmüştür.
Bu durum
dikkate alındığında;
I.Bazı
toplumların tarihsel gelişim seyri kolaylıkla takip edilmiştir.
II.Toplumların
her biri uygarlığa farklı katkı sağlamıştır.
III.Toplumların
coğrafi konumları uğraş alanlarını etkilemiştir.
gibi yargılardan
hangilerine ulaşılabilir?
A)Yalnız I B) Yalnız II C)I ve II
D)II ve
III E)I ve III
S3.Aşağıdaki
ilk çağ uygarlıklarından hangisi inanç yönünden
diğerlerinden farklıdır?
A)Frigler B)İyonlar C)Lidyalılar
D)İbraniler E)Hititler
S4.Aşağıdakilerden
hangisi Hititlerin özellikleri arasında gösterilemez?
A) Anadolu siyasi tarihini
başlatmışlardır.
B) Anal denilen yıllıkları Tarafsız tarih
yazıcılığının başlangıcı sayılmıştır.
C) Tavananna denilen kraliçe hükümdarın
yardımcısı sayılmıştır.
D) Pankuş meclisi yönetimde etkilidir.
E) Anadolu’da yazıyı ilk kez kullanarak
tarih devirlerini başlatmışlardır.
S.5 Harput’ta bir höyükte yapılan kazılar
sonucunda toprak altından çanak-çömlek parçaları ,Bakır ve gümüşten yapılmış
süs eşyaları, kömürleşmiş buğday taneleri bulunmuştur.
Bu yerleşim
yerinde bulunan kültür hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A)Yerleşik
hayata geçilmiştir.
B)Üretici
yaşam tarzı hakimdir.
C)Ateşi kontrol etmişlerdir.
D)Maden
devrine girilmiştir.
E)Başka
toplumlarla ticaret yaptıkları.
Cevaplar:1d,2c,3d,4e,5e
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)